Νέο πολιτικό σκηνικό αναδύεται στην Τουρκία

ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΦΩΤΑΚΗ

Σκληραίνει το πολιτικό παιχνίδι στην Τουρκία, καθώς οι εξελίξεις στην οικονομία αλλά και την πολιτική σκηνή δείχνουν να αλλάζουν την εικόνα στο εσωτερικό. Η παντοδυναμία του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σύμφωνα με τους αντιπάλους του, έχει αρχίσει να κλονίζεται. Για τους οπαδούς του, πάλι, ο Ερντογάν είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης που οδηγεί τη χώρα στη «νέα εποχή». Μία νέα εποχή με πολλά στοιχεία αναχρονισμού και το βλέμμα στο παρελθόν. Διεθνώς ο Ερντογάν μπορεί να «ενοχλεί» συγκεκριμένες χώρες και συμμαχίες, ωστόσο η θέση και ο ρόλος της Τουρκίας δεν έχουν επιτρέψει την απομόνωσή της.

Η αποδόμηση του «τουρκικού θαύματος» στην οικονομία, που αποδείχθηκε «φούσκα», ξεκίνησε σταδιακά αναδεικνύοντας δομικές αδυναμίες, για να οδηγήσει στο ξέσπασμα του πρώτου γύρου μιας συναλλαγματικής κρίσης στην Τουρκία το 2018. Για τον Ερντογάν η οικονομική κρίση στην Τουρκία που πλήττει μεγάλο μέρος του πληθυσμού οφείλεται σε ξένο δάκτυλο, ο οποίος επιχειρεί να υπονομεύσει την τουρκική οικονομία, ωστόσο συμβάλλει στη διαρκή αύξηση της δυσαρέσκειας απέναντι του.

ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ. Ιδιαίτερα προβλήματα δημιουργεί στο εσωτερικό της Τουρκίας και το Προσφυγικό - Μεταναστευτικό. Εκατομμύρια πρόσφυγες αλλά και μετανάστες που, αν και επισήμως δεν καταγράφονται, υπάρχουν, μπαίνουν στην Τουρκία, με στόχο να περάσουν σε ευρωπαϊκές χώρες. Η Άγκυρα επιχείρησε εξαγωγή της κρίσης τον περασμένο Μάρτιο, με καθοδήγηση προσφύγων και μεταναστών προς τα ελληνικά σύνορα στον Έβρο. Η εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού τότε είχε στόχο, πέρα από τον εκβιασμό προς την ΕΕ και την Ελλάδα, να επιδείξει και στο εσωτερικό ακροατήριο ότι η Άγκυρα λαμβάνει μέτρα στο συγκεκριμένο ζήτημα και διεκδικεί πόρους που θα αναζωογονήσουν την οικονομία της.

Το «νεο-οθωμανικό» όραμα του Ερντογάν απαιτεί περιορισμό ελευθεριών και δημοκρατικών δικαιωμάτων. Οι διαδηλώσεις για το πάρκο Γκεζί το 2013, που εξελίχθηκαν σε αντικυβερνητικό κίνημα, αλλά ιδιαίτερα τα όσα ακολούθησαν το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, με μαζικές διώξεις και φυλακίσεις ανθρώπων που θεωρήθηκαν «εχθροί της κυβέρνησης», και τα οποία συνεχίζονται μέχρι σήμερα, έκαναν τη διεθνή κοινότητα να μιλά όλο και πιο συχνά για ένα απολυταρχικό «καθεστώς Ερντογάν».

ΜΕ ΣΥΜΒΟΛΑ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ. Η δυσαρέσκεια αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις καθώς, παρότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης παραμένει πρώτο, τα ποσοστά του δείχνουν να υποχωρούν. Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα από την εταιρεία Metropoll, το ΑΚΡ συγκεντρώνει 30,7%, έναντι 33,9% τον Φεβρουάριο. Σε άλλη έρευνα της Eurasia Research, στην ερώτηση «Ποιον θα ψηφίζατε για πρόεδρο, Ερντογάν ή Εκρέμ Ιμάμογλου (σ.σ.: δήμαρχος Κωνσταντινούπολης);» το 45,5% απάντησε Ιμάμογλου και το 40,4% Ερντογάν. ενώ στην ερώτηση «Θα ξαναψηφίζατε Ερντογάν;» το 46,9% απάντησε «Όχι» έναντι του 39,2% που είπε «Ναι».

Τη δυσαρέσκεια απέναντι στον Ερντογάν εκτιμάται ότι ενίσχυσε επίσης η εμπλοκή στη Συρία και στη Λιβύη. Έστω και αν ο ίδιος επιχειρεί να εμφανίσει την Τουρκία ως μεγάλη και ισχυρή περιφερειακή δύναμη.

Σε αυτό το πλαίσιο, η στροφή στον εθνικισμό, η εργαλειοποίηση συμβόλων όπως η Αγια-Σοφιά για εσωτερική κατανάλωση, αλλά και η εξαγωγή της κρίσης με κλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα και την Κύπρο εμφανίζονται να είναι από τις διεξόδους που επιλέγονται.

Η διεθνής κοινότητα, πρωτίστως η Δύση (ΕΕ και ΗΠΑ), καταδικάζει την επιθετικότητα της Τουρκίας, σε επίπεδο δηλώσεων, σπεύδοντας ωστόσο πάντα να υπογραμμίσει τη σημασία της συγκεκριμένης χώρας στην περιοχή. Έμπειροι διπλωμάτες δηλώνουν βέβαιοι ότι η Δύση δεν θα παραδώσει σε καμία περίπτωση την Τουρκία στη Ρωσία, αντίθετα θα επιχειρήσει να της δώσει τα κίνητρα που θέλει για να επιλέξει «σωστά» στρατόπεδο στο τέλος. Ως εκ τούτου, ο Ερντογάν μάλλον δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απομονωμένος, αφού, παρά τις λεκτικές παραινέσεις, η Τουρκία δεν έχει καμία επίπτωση που θα την υποχρεώσει σε αλλαγή πολιτικής.

ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ; Η αντιπολίτευση στην Τουρκία εκτιμά ότι η πολιτική και οικονομική κατάσταση στη χώρα ίσως να οδηγήσουν σε πρόωρες εκλογές τον επόμενο χρόνο, με σενάρια ακόμα και για ήττα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ωστόσο ο τούρκος πρόεδρος έχει αποδείξει ότι μάλλον είναι «πολύ σκληρός για να πεθάνει» πολιτικά...

(ΤΑ ΝΕΑ-17/06/2020)