Αναπόφευκτη η σύγκρουση

Ο συσχε­τισμός του Τούρκου προέδρου με τον Σαντάμ, οι κινήσεις των ΗΠΑ και ο ρόλος της Γερμανίας υπέρ της Τουρκίας

Του ΙΩΑΝΝΗ Β. ΔΟΥΚΑ-newspaper@parapolitika.gr

Στα τέλη του περα­σμένου μήνα ο Μάικ Πομπέο έγινε ο πρώ­τος υπουργός Εξωτερικών που επισκέφτηκε δύο φορές την Ελλάδα. Ενώ δήλωσε ότι σκο­πός του είναι η αποκλιμάκωση, στην ουσία ήρθε για να δηλώσει ότι γνωρίζει πως μόνο η μία πλευρά είναι υπεύθυνη για τη αναταραχή στη Μεσόγειο. Τους τελευταίους μήνες η Τουρκία όχι μόνο αμφισβήτησε εμπράκτως και με την απειλή πολέ­μου την κρατική υπόσταση της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά τις τελευταίες ημέρες και το ίδιο το Ισραήλ. Σύμφωνα με πληρο­φορίες από αμυντικούς αναλυ­τές των ΗΠΑ, ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να επιτεθεί για λόγους τόσο ιδεολογικούς όσο και λαϊκίστικους: Θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι να δει πού οι μικρές στρατιωτικές του επεν­δύσεις και οι υποχωρήσεις των κρατών θα μπορούσαν να του φέρουν τα μεγαλύτερα κέρδη. Χθες ήταν το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σήμερα είναι η Αμμόχω­στος. Μια πόλη-φάντασμα με δισεκατομμύρια δολάρια ακί­νητης περιουσίας περιφραγμέ­να και κενά, με πρώην κάτοικους εκτοπισμένους μόνιμα. Γενιές διπλωματών αναμένουν από την Αμμόχωστο -και την επιστροφή των κατοίκων της- να είναι το «κλειδί» για οποια­δήποτε ειρηνευτική διαπραγ­μάτευση στην Κύπρο. Τώρα, ωστόσο, ο Ερντογάν σηματο­δοτεί ότι η Τουρκία μπορεί να δράσει μονομερώς για να κα­τοικήσει και να αναπτύξει τη πόλη. Ο Ερντογάν θέλει να δεί­ξει τη σκληρότητά του και την πυγμή του απέναντι στον ελλη­νικό πληθυσμό, αλλά αυτός και οι βασικοί υποστηρικτές του έχουν επίσης τη δυνατότητα να λεηλατήσουν δισεκατομμύ­ρια δολάρια, καθώς θα χρησιμο­ποιήσουν τουρκικά κρατικά κε­φάλαια για να ανοικοδομήσουν τις πολυκατοικίες και τα ξενο­δοχεία που έπειτα από πέντε δεκαετίες πρέπει να ανακαινι­στούν και άλλα να αντικατασταθούν. Ο Ερντογάν υποστηρίζει εδώ και πολύ καιρό ότι οι συν­θήκες που καθορίζουν τα σύνορα της Τουρκίας πρέπει να αναθεωρηθούν. Η αρπαγή στην Αμμόχωστο και στα Βαρώσια τού επιτρέπει να βάλει τη ρητο­ρική του σε δράση.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο στην Κύπρο ή την Ανατολική Μεσόγειο, ωστόσο. Η Τουρκία έχει στρατεύματα στη Συρία και στο Ιράκ. Παρενέβη. επίσης, στη Λιβύη και, πιο πρόσφατα, στο Αζερμπαϊτζάν. Προβλημα­τικά, το νέο modus operandi της Τουρκίας διεξάγει πολέμους διά αντιπροσώπων, πολλοί από τους οποίους είναι βετεράνοι του «Ισλαμικού Κράτους» ή συ­νεργάτες της Αλ Κάιντα. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία χρησιμοποιεί τους συριακούς παραστρατιωτικούς με τον τρό­πο που το Ιράν χρησιμοποιεί τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ ή τις παράλληλες αφγανικές και πακιστανικές πολιτοφυλακές της. Πέρα από τη στρατιωτική του στάση, η Τουρκία έχει επίσης γίνει πιο επιθετική απέναντι σε αντιφρονούντες στο εξωτερικό. Στις 25 Σεπτεμβρίου, τρία άγνω­στα άτομα στη Στοκχόλμη της Σουηδίας επιτέθηκαν στον Αμπντουλάχ Μποζκούρτ, ίσως τον πιο εξέχοντα αντιφρονούντα δημοσιογράφο της Τουρκί­ας, ο οποίος είχε προηγουμένως εργαστεί για τη ναυαρχίδα του Φετουλάχ Γκιουλέν, τη «Zaman», πριν από την καταστολή του κινήματός του. Ενώ η Τουρκία έχει προκαλέσει επιθέσεις ενα­ντίον αντιφρονούντων και αντιπολίτευσης ακόμα και στην Ουάσινγκτον.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ

Η απάντηση των ΗΠΑ και της Ευρώπης είναι περιορισμένη, γεγονός που ενθαρρύνει μόνο την επιθετικότητα του Ερντογάν. Πιστεύει ότι η Δύση είναι αδύναμη και μπορεί να προχωρά στους στόχους του.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη -και, κατ’ επέκταση, οι Ηνωμέ­νες Πολιτείες- είναι η Γερμα­νία. Η Αγκελα Μέρκελ είναι απρόθυμη να επιβάλει ουσι­αστικές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, επειδή ο Τούρ­κος πρόεδρος μπορεί να χρη­σιμοποιήσει τους πρόσφυγες ως κάλυψη για να προκαλέσει αναταραχές ή να υποκινή­σει τον μεγάλο τουρκικό πλη­θυσμό της Γερμανίας εναντίον της. Αυτό βοηθά εκείνους στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ που επιδι­ώκουν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες για να λογοδοτή­σει η Τουρκία. Αντί να επιβά­λουν μονομερώς κυρώσεις σε Τούρκους αξιωματούχους και εταιρείες, παραβιάζουν τα κυ­πριακά ή ελληνικά ύδατα και οι διπλωμάτες μεσαίου επιπέ­δου των ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι θα επιβάλουν κυρώσεις σε συνεργασία με την Ευρωπαϊ­κή Ένωση, γνωρίζοντας ότι η Γερμανία θα εμποδίσει αποτε­λεσματικά την εφαρμογή τους. Ο Πομπέο, επομένως, από τον έβδομο όροφο του Στέιτ Ντι­πάρτμεντ, μπορεί να θέλει να επιβάλει σκληρές κυρώσεις στην Τουρκία, αλλά, στην πρά­ξη, το Γραφείο Ευρωπαϊκών και Ευρασιατικών Υποθέσεων επιβραδύνει κάθε απόφαση για την Τουρκία, σε σημείο που ο Ερντογάν πιστεύει ότι θα δεν αντιμετωπίζει καμία ενόχληση στην πολιτική του.

Η Ανατολική Μεσόγειος αυ­τήν τη στιγμή είναι πυριτιδα­ποθήκη. Η Τουρκία μεταβάλλεται ουσιαστικά σαν το Ιράκ στις αρχές του 1990: Ο Ερντογάν, όπως και ο Σαντάμ, βλέπει την οικονομία του να καταρρέει και αναγνωρίζει ότι δεν θα είναι σε θέση να εκτρέψει την ευθύνη από την κακοδιαχείριση και τις επιλογές του. Όπως ο Σαντάμ, τότε, βλέπει τους γείτονες να έχουν πολύτιμους πόρους και πιστεύει ότι η διεθνής κοινό­τητα είναι «χάρτινες τίγρεις». Ο Ερντογάν μοιάζει με τον Χίτλερ και οι Ευρωπαίοι ηγέτες με καρικατούρα του Τσάμπερλεϊν. Οι πρόσφατες επιθέσεις της Τουρκίας στην περιοχή δεί­χνουν ότι οι φιλοδοξίες του Ερ­ντογάν είναι εκτός ελέγχου. Το ερώτημα για την Ουάσινγκτον, το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες είναι μέχρι πότε θα ανεχτούν αυτές τις φιλοδοξίες προτού ο Ερντογάν ανάψει πραγματικά το φιτίλι και τότε δεν θα υπάρ­χει γυρισμός.

(ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ-10/10/2020)