Τουρκία, Γαλλία, Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος - ο Παγκόσμιος Πόλεμος στη Μεσόγειο

Η τουρκική δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Λιβύη οδήγησε σε κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ αυτής της χώρας και της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου. Λέγεται ακόμη και ανοιχτά για την πιθανότητα πολέμου στην περιοχή.

Η σύγκρουση προκαλείται από μια διαμάχη σχετικά με τα αποθέματα φυσικού αερίου και την κυριαρχία στις χώρες της Βόρειας Αφρικής.

Στο βάθος, η δραστηριότητα της Ρωσίας είναι επίσης ορατή, για την οποία, όπως και για την Τουρκία, το έργο EastMed αποτελεί απειλή.

Ενδιαφέρεται επίσης για συγκρούσεις εντός του ΝΑΤΟ. Η αναποτελεσματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η σχετική παθητικότητα των ΗΠΑ συμβάλλουν επίσης στην κλιμάκωση.

Δεκάδες περίπου χώρες από τέσσερις ηπείρους εμπλέκονται ήδη άμεσα ή έμμεσα στη σύγκρουση Ανατολικής Μεσογείου-Λιβύης, οπότε πρόκειται για μια παγκόσμια σύγκρουση.

Στο κέντρο βρίσκεται το πρόβλημα του ενεργειακού ανταγωνισμού που σχετίζεται με την εκμετάλλευση των κυπριακών, ισραηλινών και αιγυπτιακών πεδίων φυσικού αερίου, μέρος των οποίων θέλει να καρπωθεί η Τουρκία. Αμερικανικές, ιταλικές και γαλλικές εταιρείες ασχολούνται με την εξερεύνηση, που καθορίζουν το ενδιαφέρον αυτών των χωρών.

Επιπλέον, το έργο αγωγού φυσικού αερίου EastMed που υποστηρίζεται από την ΕΕ, το οποίο πρόκειται να αντλήσει αέριο από αυτά τα πεδία στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας, καθώς και της Ιταλίας, ανταγωνίζεται τα τουρκο-ρωσικά συμφέροντα που σχετίζονται με την TurkStream.

Το άλλο κομμάτι του παζλ είναι η τουρκική δραστηριότητα στη Λιβύη, όπου η Άγκυρα και το Κατάρ υποστηρίζουν την τζιχαντιστική πολιτοφυλακή και την κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Τρίπολη (GNA). Αυτό αποτελεί απειλή για τα συμφέροντα τουλάχιστον 3 χωρών, δηλαδή της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Γαλλίας.

Οι δύο πρώτοι αντιλαμβάνονται τη Μουσουλμανική Αδελφότητα ως τον νούμερο 1 εχθρό τους, ενώ για τη Γαλλία, η τουρκική δραστηριότητα στη βόρεια Αφρική απειλεί τα συμφέροντά της στο Σαχέλ, συμπεριλαμβανομένων των ορυχείων ουρανίου στον Νίγηρα, στη γειτονική Λιβύη.

Ασυνάρτητη η πολιτική της Ιταλίας

Επιπλέον, υπάρχουν συγκρουόμενες συμφωνίες για την οριοθέτηση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) στην περιοχή.

Η εικόνα συμπληρώνεται από την ασυνάρτητη πολιτική της Ιταλίας, η οποία, ανταγωνιζόμενη τη Γαλλία, στηρίζει την Τρίπολη, αλλά ταυτόχρονα υποστηρίζει την Ελλάδα και την Κύπρο στο ζήτημα της ΑΟΖ και του EastMed.

Το βήμα της Ρωσίας η χάρτινη τίγρη της ΕΕ

Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία αγωνίζεται για ένα περίπλοκο παιχνίδι, αγωνίζεται για τη δική της επιρροή στη Βόρεια Αφρική, θυσιάζοντας εμπορικές εκθέσεις με την Τουρκία που καλύπτουν ένα ευρύτερο οικονομικό επίπεδο και δείχνουν ενδιαφέρον για συγκρούσεις εντός του ΝΑΤΟ τορπιλίζοντας το έργο EastMed. Αντιμέτωπη με την αδράνεια της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και την απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών, μπορεί επίσης να αναλάβει το ρόλο του μεσολαβητή και της αναστολής των συγκρούσεων.

Η διαμάχη για τα κυπριακά κοιτάσματα φυσικού αερίου συνεχίζεται επί αρκετά χρόνια, αλλά η κλιμάκωση έγινε το 2019 όταν η Τουρκία άρχισε να στέλνει τα σκάφη γεώτρησης στα χωρικά ύδατα της Κύπρου.

 Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε με την απειλή κυρώσεων, αλλά μέχρι στιγμής έχει αποδειχθεί ότι είναι χάρτινη τίγρη από αυτή την άποψη. Τον Φεβρουάριο του 2020, μόνο δύο φυσικά πρόσωπα τιμωρήθηκαν.

Απτόητη η Τουρκία- αγνοεί τις διεθνείς συνθήκες

Η Τουρκία όχι μόνο δεν περιορίζει τις ενέργειές της που παραβιάζουν την κυριαρχία δύο κρατών μελών της ΕΕ, αλλά τις ενέτεινε. Το νέο κεφάλαιο κλιμάκωσης ξεκίνησε όταν στις 28 Νοεμβρίου 2019, η Τουρκία υπέγραψε τη συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ με την κυβέρνηση της Λιβύης Τρίπολης (GNA), η οποία συνοδεύτηκε επίσης στρατιωτική συμφωνία υποστήριξης της Τρίπολης από την Τουρκία.

Αυτή η συμφωνία θεωρήθηκε παράνομη τόσο από το ανταγωνιστικό κέντρο εξουσίας στη Λιβύη, δηλαδή από το Κοινοβούλιο που εκλέχθηκε το 2014 (HoR) με έδρα το Τομπρούκ (το οποίο σύμφωνα με τη συμφωνία για την ίδρυση της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας- GNA, πρέπει να επικυρώνει κάθε διεθνή συμφωνίαν για να είναι σε ισχύ) όσο και  από την Ελλάδα, την Κύπρο και την πλειονότητα της διεθνούς κοινότητας.

Η συμφωνία αυτή οδήγησε επίσης στην Ελλάδα να αναλάβει διπλωματική δραστηριότητα για να υπογράψει εναλλακτικές συμφωνίες ΑΟΖ με μεσογειακές χώρες σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

168 χώρες είναι τώρα μέρος της UNCLOS, συμπεριλαμβανομένων όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Ωστόσο, η Τουρκία, η Συρία και το Ισραήλ δεν υπέγραψαν αυτήν τη σύμβαση στη Μεσόγειο.

Η σύμβαση θεσπίζει, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα να ορίσει ΑΟΖ έως 200 ναυτικά μίλια, συμπεριλαμβανομένης της ακτογραμμής των νησιών. Αυτή η καθολικά αποδεκτή αρχή αμφισβητείται από την Τουρκία και η συμφωνία της με την Τρίπολη αγνοεί την ύπαρξη της Κύπρου και της Κρήτης.

Η Τουρκία ενεργεί με γνώμονα τα τετελεσμένα

Ως συνέπεια της συμφωνίας μεταξύ της Άγκυρας και της Τρίπολης, η Τουρκία ενέτεινε τις δραστηριότητές της στη Λιβύη, υποστηρίζοντας την αντεπίθεση του GNA εναντίον του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, που υποστηρίζεται από το HoR και τον Εθνικό Στρατό της  Λιβύης (LNA).

Τον Ιούνιο, οι δυνάμεις του LNA εκτοπίστηκαν από τη θέση τους κάτω από την Τρίπολη και το μέτωπο κινήθηκε κάτω από τη γραμμή Σύρτης – Τζούφρα.

Περαιτέρω πορεία προς το παρόν σταμάτησε από την απειλή στρατιωτικής επέμβασης της Αιγύπτου.

 Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι η Τουρκία θα παραιτηθεί από περαιτέρω επέκταση. Ταυτόχρονα, η Άγκυρα έχει εντείνει τις δραστηριότητές της στην ανατολική Μεσόγειο.

Πρόκειται κυρίως για τη χορήγηση κρατικής άδειας από την Τουρκία στην τουρκική εταιρεία TPAO στις αρχές Ιουνίου για γεώτρηση σε 24 τοποθεσίες γύρω από την Κύπρο. Ο χάρτης που παρουσιάστηκε αργότερα από τις τουρκικές αρχές έδειξε ότι η περιοχή της προγραμματισμένης γεώτρησης κυριολεκτικά περικυκλώνει την Κύπρο.

Διπλωματική ένταση από την Ελλάδα ενώ το Ισραήλ ενδιαφέρεται για την προσάρτηση της Δυτικής Όχθης

Η Ελλάδα αντέδρασε εντείνοντας τις διπλωματικές δραστηριότητες. Τον Μάιο, οι αρχηγοί διπλωματίας της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Κύπρου, της Γαλλίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων καταδίκασαν τη συμφωνία της Τουρκίας με το GNA, τις παράνομες δραστηριότητές της στη Μεσόγειο και την τουρκική στρατιωτική συμμετοχή στη Λιβύη, τις οποίες θεωρούσαν απειλή για τη σταθερότητα στη Βόρεια Αφρική και  την Ευρώπη.

Το Ισραήλ δεν συμμετείχε στη συνάντηση, αν και είναι επίσης ένα μέρος που ενδιαφέρεται ζωτικά για το έργο EastMed, επειδή το ισραηλινό πεδίο αερίου Λεβιάθαν δίπλα στα κυπριακά πεδία θα καλύπτεται από αυτό το σχέδιο.

Το Ισραήλ, ωστόσο, προς το παρόν δεν θέλει να εμπλακεί άμεσα στη σύγκρουση στη Μεσόγειο Θάλασσα και παρόλο που οι σχέσεις του με την Τουρκία είναι αμφίβολες, εδώ και χρόνια, δεν θέλει να μπει στο δρόμο της άμεσης αντιπαράθεσης.

Επιπλέον, για το Ισραήλ, το βασικό ζήτημα τώρα είναι η προσάρτηση του 30% της Δυτικής Όχθης και συνδυάζει συνομιλίες για την υποστήριξη δραστηριοτήτων χωρών όπως η Ελλάδα με την έγκριση της προσάρτησης από την Ευρώπη και τις αραβικές χώρες.

Αυτό ήταν προφανές από τα θέματα των συνομιλιών κατά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Ισραήλ στα μέσα Ιουνίου, τα οποία, ωστόσο, δεν έχουν φέρει ακόμη ορατές λεπτομέρειες.

Μάλιστα, μια εβδομάδα αργότερα, επισκέφθηκε ο επικεφαλής της διπλωματίας της Κύπρου το Ισραήλ.

Ο EastMed απειλεί συμφέροντα Τουρκίας- Ρωσίας

Το έργο EastMed, δηλαδή ένας αγωγός φυσικού αερίου που αντλεί αέριο από κυπριακές και ισραηλινές καταθέσεις, και ενδεχομένως και αιγυπτιακούς, μεταφέροντας  το στην Ελλάδα και στη νότια Ευρώπη δημιουργήθηκε το 2013 και έλαβε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Ιανουάριο του 2020, αυτό το σχέδιο καθορίστηκε σε συμφωνία που υπεγράφη στην Αθήνα από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ.

 Ο αγωγός φυσικού αερίου πρέπει να έχει μήκος 1900 χλμ και χωρητικότητα 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου (με δυνατότητα αύξησης στα 20 δισεκατομμύρια) ετησίως, με κόστος 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Θα κατασκευαστεί έως το 2025.

Ταυτόχρονα, η Ελλάδα συμφώνησε με την Ιταλία να κατασκευάσει επέκταση του EastMed στην Ιταλία.

Ο EastMed, φυσικά, αποτελεί απειλή για κοινά τουρκο-ρωσικά σχέδια που σχετίζονται με το TurkStream, το οποίο η Gazprom θέλει να παραδώσει φυσικό αέριο όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και μέσω των επακόλουθων παραρτημάτων της στη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα, τη Βόρεια Μακεδονία και την Ιταλία.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ρωσία παίζει ένα πολύ περίπλοκο παιχνίδι εν όψει ολόκληρης της σύγκρουσης και οι εμφανίσεις συχνά καλύπτουν πραγματικές ρωσικές προθέσεις.

Επισήμως, η Ρωσία ως περιοχή της UNCLOS υποστηρίζει την Κυπριακή-Ελληνική προσέγγιση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Επιπλέον, οι Ρώσοι μισθοφόροι πολεμούν στο πλευρό του LNA στον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη.

Ωστόσο, η Ρωσία σίγουρα δεν ενδιαφερόταν ποτέ να εισέλθει ο Χαφτάρ στην Τρίπολη και η Τουρκία να εξαναγκαστεί εντελώς να φύγει από τη Λιβύη.

Ωστόσο, οι Ρώσοι σχεδίαζαν να απομονώσουν τον Χαφτάρ από άλλους συμμάχους, έτσι ώστε να εξαρτάται στενά από αυτήν και στη συνέχεια να τον εμπλέξουν στο σύστημα των θεμάτων τους με την Τουρκία που καλύπτει όχι μόνο τη Λιβύη αλλά και τη Συρία και άλλα θέματα.

Η άρνηση του Χαφτάρ περιέπλεξε τα πράγματα και η ιδέα της διαίρεσης της Λιβύης

Ωστόσο, αυτό απέτυχε επειδή τον Ιανουάριο ο Χαφτάρ αρνήθηκε να υπογράψει τη συμφωνία που ανέπτυξαν οι Πούτιν και ο Ερντογάν. Επιπλέον, εμπόδισε την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οποία επηρέασε τα συμφέροντα της Gazprom. Τότε οι Ρώσοι αποφάσισαν ότι δεν ήταν ο σωστός άνθρωπος για να στοιχηματίσουν. Οι  μαχητές της «Wagner» αποσύρθηκαν από το μέτωπο της Τρίπολης, γεγονός που διευκόλυνε την αντεπίθεση του GNA και της Τουρκίας.

Φυσικά, οι Ρώσοι δεν σκοπεύουν να αφήσουν τη Λιβύη, αλλά στις ρωσικές αναλύσεις λέγεται όλο και περισσότερο ότι υποστηρίζοντας το Tobruk, κάποιος πρέπει να επικεντρωθεί σε κάποιον άλλο. Οι Ρώσοι αρχίζουν επίσης να προωθούν ανοιχτά το σενάριο της πραγματικής διαίρεσης της Λιβύης.

Ως εκ τούτου, βρίσκεται σε αναμονή το ζήτημα  ότι εάν η Ρωσία και η Τουρκία καταφέρουν να περιθωριοποιήσουν άλλους παίκτες που ενδιαφέρονται για αυτήν τη σύγκρουση, η επιρροή και ο έλεγχος των πρώτων υλών θα διαιρεθεί μεταξύ αυτών των δύο χωρών και οι δύο θα έχουν στρατιωτικές βάσεις εκεί.

Αυτό θα γίνει τορπίλη στο έργο Eastmed, στον έλεγχο της εισροής Αφρικανών μεταναστών στην Ευρώπη και στη διεξαγωγή επακόλουθων ζητημάτων σε σχέση με την επέκταση στην Αφρική. Είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον τους παρά τον ανταγωνισμό.

Ακόμη και η τουρκική επέκταση στην Αφρική μπορεί να είναι επωφελής για τους Ρώσους, καθώς μπορεί να ωθήσει τις χώρες που υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους εκεί, ιδίως τη Γαλλία, να επιδιώξουν συμφωνία με τη Μόσχα.

ΠΗΓΗ